در حال حاضر بخش اکتشاف در کشور با چالش‌های جدی و متعددی روبه‌روست که فقدان آزمایشگاه‌هایی با استانداردهای بین‌المللی، عدم دسترسی به دانش اکتشاف عناصر جدید، ماشین‌آلات حفاری، نبود نقشه‌ها و اطلاعات جامع پایه‌ای به‌صورت مدون از مهم‌ترین این چالش‌ها به شمار می‌روند. این در حالی است که کارشناسان و فعالان معدنی معتقدند با رویکرد جدید متولی معدنی کشور و سازمان زمین‌شناسی، گام‌هایی در جهت رفع چالش‌ها برداشته شود و به‌زودی برای اکتشاف معادن دارای ارزش اقدامی جدی صورت گیرد.
ساختار منسجم و نگاه ملی
رئیس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) بابیان اینکه کمیته اکتشاف ایمیدرو باید نگاه ملی به حوزه اکتشاف را سرلوحه کارش قرار دهد، بر لزوم ایجاد ساختار منسجم در حوزه اکتشاف تاکید کرد.
به گزارش معدن ۲۴ وجیه‌الله جعفری اظهار کرد: علاوه بر نگاه ملی، باید فعالیت‌ها نیز سیستماتیک و بر اساس شرایط علمی روز صورت گیرد تا نتایج قابل قبولی حاصل شود. انجام کار اکتشافی بزرگ در کشور نیازمند ساختار منسجم، برنامه‌ریزی و پیگیری است؛ در این راستا باید از پتانسیل شرکت‌های معدنی بزرگ همچون شرکت ملی صنایع مس ایران، چادرملو، گل گهر و … برای پیشبرد اهداف اکتشافی بهره گرفت.
رئیس هیات عامل ایمیدرو افزود: تقویت شرکت‌های پیمانکار حوزه اکتشاف و حفاری در حوزه‌های تخصصی، تجهیزاتی و بهره‌مندی از تکنولوژی روز دنیا با استفاده از توان مالی و پتانسیل شرکت‌های بزرگ معدنی کشور یکی از راهکارهای کمک به پیشبرد اهداف حوزه اکتشاف کشور است.
ارزش ۲۷ میلیارد دلاری ذخایر معدنی
جعفری ارزش ذخایر مواد معدنی حاصل از اکتشافات طی سال‌های اخیر را ۲۷ میلیارد دلار عنوان کرد و گفت: این میزان ۵ تا ۱۰ درصد ارزش روز این مواد معدنی پس از استخراج است. وجیه الله جعفری با اشاره به اینکه حوزه اکتشاف معدن کشور آن‌گونه که مورد انتظار بود پیش نرفته است، افزود: مقرر بود تمامی اطلاعات‌پایه‌ای که تولید می‌کنیم را در لایه‌ای پشت لایه سیستم کاداستر قرار دهیم و آن را به‌عنوان اطلاعات عمومی و اختصاصی استفاده کنیم که بحث این کار هم‌اکنون مطرح‌شده است.
وی بابیان اینکه باید سامانه برخطی را راه‌اندازی و تمام اطلاعات تولیدی را در آن داشته باشیم، اظهار داشت: پیشتر این کار در شرکت تهیه و تولید انجام‌شده و کار بزرگ‌تری را در این قسمت در ایمیدور آغاز کرده‌ایم که آن را توسعه می‌دهیم تا در بازه زمانی کوتاه هر اطلاعاتی که در بحث اکتشاف، تولید می‌شود حتی از سوی وزارتخانه‌های دیگر مانند وزارت نفت، پشت لایه اطلاعاتی قرار گیرد تا پتانسیل‌ها را شناسایی و از آنها استفاده کنیم.
تامین تجهیزات و تربیت حفار
جعفری ادامه داد: به‌طورقطع شناسایی و پی‌جویی‌هایی که اتفاق می‌افتد، به دنبال بحث تفصیلی چند زیرساخت نیز نیاز خواهد داشت که تامین تجهیزات برای اکتشافات و حفاری ازجمله آنها است و باید دستگاه‌های موردنیاز تامین شود.
جعفری خاطرنشان کرد: از ۲ سال قبل به دنبال ورود دستگاه‌های این بخش به کشور هستیم و ۱۱۹ دستگاه حفاری ثبت سفارش شده و از این تعداد ۵۰ دستگاه واردشده است و مابقی نیز وارد خواهد شد. وی با اشاره به اینکه در کنار این موضوع مهم، بحث آموزش حفار نیز در اکتشافات اهمیت بسزایی دارد، اظهار داشت: این موضوع مورد غفلت واقع‌شده است که در ۲ سال گذشته بحث آموزش حفار طی سه دوره برای گروه‌های هدف برگزارشده است و مابقی نیز برگزار می‌شود.
اکتشاف در پهنه‌های بزرگ
جعفری بابیان اینکه بحث اکتشاف بسیار مهم بوده اما ریسک بالایی دارد که به‌ندرت بخش خصوص به آن ورود می‌کند تاکید کرد: به همین دلیل ایمیدرو بحث اکتشاف را در پهنه‌های بزرگ انجام داد کشف معادن مهمی، خروجی آن بوده که ذخایر قابل قبولی داشته است. وی بابیان اینکه ایمیدرو درصدد کاهش ریسک و تعامل با بخش خصوصی است، گفت: ما مجبوریم مناقصه و یا مزایده برگزار کنیم که در راستای رقابت بوده و از طرفی باید ما ثابت کنیم حقوق دولت حفظ شود.
رئیس ایمیدرو در خصوص احیاء و فعال‌سازی معادن نیز گفت: در این راستا وقفه‌ای وجود داشت که اکنون این مسئله فعال‌شده اما باید بعضی از سیاست‌ها در واگذاری‌ها، هدایت‌های اکتشافی و محدوده‌های اکتشافی را تغییر داد.
ضرورت بکارگیری روش‌های نوین
رضا جدیدی مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور گفت: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، در زمینه تولید اطلاعات‌پایه زمین‌شناسی و کشف ذخایر معدنی در کشور فعالیت دارد. وی به معدن نیوز گفت: روند تولید اطلاعات‌پایه نیازمند به‌کارگیری روش‌های نوین در برداشت، پردازش، تفسیر داده‌ها و خروجی سازی و تهیه نقشه‌های مختلف زمین‌شناسی و اکتشافی است.
طرح تحول زمین‌شناسی
جدیدی افزود: از سال گذشته طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایر معدنی توسط این سازمان آغازشده است که ابتدای این طرح از ابتدای مهرماه 1400 در استان خراسان جنوبی آغاز شد و سپس در استان کردستان و در حال حاضر در استان آذربایجان غربی در دست اجراست.
به گفته وی با توجه به حجم و گستردگی این طرح برای تهیه طرح اطلاعات‌پایه نیازمند به‌روزآوری تجهیزات آزمایشگاهی، تجهیزات برداشت و روش‌های جدیدی که در برداشت مورداستفاده قرار می‌گیرد، هستیم.
مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی فناوری اطلاعات و بودجه سازمان زمین‌شناسی عنوان کرد: در این چرخه قطعا نیازمند تجربیات و تخصص شرکت‌های دانش‌بنیان کشور خواهیم بود.
تعامل با شرکت‌های دانش‌بنیان
وی افزود با توجه به نام‌گذاری این سال از سوی مقام معظم رهبری به نام «تولید، دانش‌بنیان و اشتغال آفرین» از ابتدای امسال هدف ما ایجاد کارگروه تعامل با شرکت‌های دانش‌بنیان بود. جدیدی ادامه داد: البته در سنوات گذشته نیز این ارتباط و همکاری وجود داشت اما امسال به‌صورت کاملا هدفمند چند تفاهم‌نامه در حوزه اکتشاف، زمین‌شناسی، منشایابی و پایش مخاطرات طبیعی زمین با مجموعه‌ها دانش‌بنیان منعقدشده است. کارگروه تعامل با شرکت‌های دانش‌بنیان از اردیبهشت‌ماه سال جاری در این سازمان تشکیل‌شده است. جلسات فشرده‌ای نیز برگزارشده است که به نتایج خوبی برای تولید اطلاعات‌پایه جدید در کشور که موردنیاز اکتشافات آینده در کشور است، دست‌یافتیم. وی افزود: این توفیق بسیار خوبی است و امیدواریم در ماه‌های آینده این تفاهم‌نامه‌ها به مرحله قرارداد همکاری برسد و عملیاتی شود.
سخن پایانی
به گفته کارشناسان برای تدوین استراتژی و برنامه اجرایی ملی باید از پیشنهادها و صاحب‌نظران بخش خصوصی استفاده کرد. علاوه بر این باید رویکرد سنتی وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت جهاد کشاورزی و سایر دستگاه‌های اجرایی تغییر کند و به رویکردهای علمی و مهندسی (به‌ویژه در اصلاح و تدوین مقررات و دستورالعمل‌های مربوطه) تبدیل شود. تامین حداقل‌های منابع ریالی، ارزی برای حمایت‌های مالی و تجهیزاتی و مانند آن کاملا لازم و ضروری است. علاوه بر این باید به‌منظور کاهش ریسک سرمایه‌گذاری‌ها تدابیر لازم اندیشیده شود و برای بیمه این‌گونه فعالیت‌ها برنامه مشخص تدوین و اجرایی شود.
منبع : سایت روزنامه صمت